LAMPIRAN
Surat Ibn Di’bin Tentang Tujuh Puluh Kelebihan Amir al-Mukminin A.S Oleh Syeikh Mufid (m.413 H) Di Dalam Al-Ikhtisas.
Bismillahi r-Rahmani r-Rahim. Abdullah-Rahimahu l-Lah- telah memberitahu kami, berkata: Ahmad bin Ali bin al-Hasan bin Syazan telah memberitahu kami, berkata: Abu al-Husain Muhammad bin Ali bin al-Fadhl bin ‘Amir al-Kufi telah meriwayatkan kepada kami, berkata: Abu Abdullah al-Husain bin al-Farazdaq al-Fazari al-Bazzaz telah memberitahu kami, berkata: Abu Isa Muhammad bin Ali bin ‘Umaraih al-Tahan iaitu al-Qarraq telah memberitahu kami, berkata: Abu Muhammad al-Hasan bin Musa telah memberitahu kami, berkata: Ali bin Asbat telah memberitahu kami daripada beberapa orang sahabat Ibn Di’bin[1] berkata: Aku telah berjumpa dengan orang ramai sedang bercakap-cakap tentang sifat-sifat keistimewaan Arab.
Mereka berkata: Jika Allah mengutus kepada kita seorang nabi, nescaya sebahagian para sahabatnya mempunyai tujuh puluh sifat terpuji, dunia dan akhirat, maka mereka telah memikir dan mencari-cari adakah akan terkumpul sepuluh sifat yang terpuji pada seorang lelaki, apatah lagi tujuh puluh sifat. Mereka tidak dapat mencari sifat-sifat yang terkumpul untuk dunia dan akhirat. Mereka hanya dapat mencari sepuluh sifat yang terkumpul untuk dunia sahaja, dan bukan untuk akhirat, mereka telah mendapati Zuhair bin Hubab al-Kalbi, mereka telah mendapatinya sebagai penyair, doktor di dalam perubatan, pahlawan, ahli nujum, seorang yang dihormati (syarif), perkasa, tukang tilik, orang yang arif tentang nasab, tukang tenung nasib dengan menggunakan burung, dan penghalang (zajir). Mereka telah menyebut bahawa beliau telah hidup selama tiga ratus tahun.
Ibn Di’bin berkata: Kemudian mereka telah memikir dan mencari-cari di kalangan orang Arab yang mengetahui ilmu pemikiran (ahli al-Nazar), maka sifat-sifat tersebut tidak juga terkumpul pada seorang untuk agama dan dunia melainkan pada Ali bin Abu Talib a.s sama ada mereka suka ataupun tidak, lantaran itu, mereka telah mendengkinya sehingga merosakkan hati dan amalan mereka, beliau adalah orang yang lebih berhak dan lebih auladaripada mereka, kerana Allah a.w telah memusnahkan rumah-rumah musyrikin dengannya, menolong Rasul s.a.w dengannya, agama telah menjadi kuat dengan pembunuhan musyrikin olehnya di dalam peperangan Nabi s.a.w.
Ibn Di’bin berkata: Kami telah bertanya kepada mereka: Apakah sifat-sifat tersebut (al-Khisal )? Mereka menjawab: keakraban kepada Rasulullah s.a.w dan menemaninya (al-Mu’asat li-al-Rasul), mengorbankan dirinya kerananya, menjaga kehormatannya (al-Hafizah), menolak kesusahan daripadanya, membenarkan Rasul s.a.w dengan janji, zuhud dan meninggalkan angan-angan, pemalu, murah hati, kefasihan bercakap, kepimpinan, lemah lembut, keilmuan, keputusan yang tepat, keberanian, meninggalkan kegembiraan ketika menang, tidak melahirkan kesukaan, meninggalkan penipuan, dan kelicikan, idak mengudungkan anggota badan musuh (al-Muthlah) sedangkan beliau mampu melakukannya. Kecintaan yang ikhlas kepada Allah s.w.t, memberi makan kepada orang miskin kerana mencintai-Nya, memandang rendah kemenangan yang dicapai di dunia,tidak melebihkan dirinya dan anak-anaknya di atas seorang pun rakyatnya.
Makanannya adalah yang paling rendah yang dimakan oleh rakyatnya, pakaiannya adalah yang paling murah yang dipakai oleh seorang Islam, pembahagiannya adalah saksama, keadilannya pada semua rakyat, maju di dalam peperangannya, orang ramai pernah menghinanya, tetapi beliau menganggapnya sebagai ujian bagi mentaati Allah,mempunyai kekuatan menghafaz di mana orang Arab menamakannya sebagai akal sehingga dinamakan dengan telinga yang jaga (uzunun wa‘iyah), bersifat pemaaf, menyebarkan hikmat, mengeluarkan kalimat, menyampaikan nasihat, keperluan orang ramai apabila beliau berada di hadapan mereka.
Percakapannya diambil, menjelaskan kesamaran kepada orang ramai, mempertahankan mereka yang dizalimi, menolong mereka di dalam kecemasan, mempunyai maruah, menjaga kehormatan perut dan kemaluan, menjaga hartanya dengan baik supaya beliau tidak mengguna harta orang lain, tidak menunjukkan kelemahan dan penyerahan kepada musuh (al-Wahn wa al-Istikanah), tidak mengadu kesakitan kerana luka-luka yang dialaminya, menyembunyikan kelukaannya dari kepala hingga ke kakinya hampir seribu luka pada jalan Allah, menyuruh melakukan kebaikan.
Melarang melakukan keburukan, melaksanakan hukuman sekalipun ke atas dirinya sendiri, tidak menyembunyikan keredaan Allah ke atas anak-anaknya, memberi pengakuan kepada orang ramai tentang kelebihannya yang diturunkan di dalam al-Qur’an, dan manaqibnya yang diceritakan oleh orang ramai mengenainya daripada Rasulullah s.a.w, tidak pernah membantah Rasulullah s.a.w walaupun satu perkataan, tidak pernah meninggalkan sebarang fardu, penyaksian orang ramai bahawa beliau melaksanakan tugasnya untuk mereka dan menahan dirinya daripada dunia mereka, tidak menerima rasuah di dalam menghukum mereka, mempunyai hati yang cerdik, cekal menghadapi hukuman Khawarij ke atasnya, tinggal seorang diri di atas mimbar masjid sedangkan orang ramai telah melarikan diri.
Orang ramai bercakap-cakap bahawa burung telah menangis ke atasnya, riwayat Ibn Syihab al- zuhuri mengatakan bahawa batu Bait al-Maqdis telah bertukar tempat ketika pembunuhannya dan mendapati darah di bawahnya, perkara ini adalah besar sehingga paderi-paderi bercakap-cakap mengenainya, penyeruannya kepada orang ramai supaya bertanya kepadanya tentang fitnah yang menyesatkan seratus orang dan memberi hidayat kepada seratus orang, riwayat orang ramai tentang keajaibannya menceritakan tentang Khawarij dan pembunuhan mereka, tidak melahirkan kemampuannya yang luar biasa, malah melahirkan tangisan, menunjukkan kelemahan diri kepada Allah s.w.t sehingga Rasulullah s.a.w bersabda: Apakah tangisan ini wahai Ali? Beliau menjawab: Aku menangis kerana keredaan Rasulullah terhadap aku.
Maka Rasulullah s.a.w bersabda: Sesungguhnya Allah, para malaikat-Nya dan Rasul-Nya telah meredai anda, beliau tidak merasai kesejukan pada hari sejuk, tidak merasai kepanasan pada hari panas, tidak merasai panas dan sejuk, menghunus pedang pada jalan Allah, memberi penerangan kepada orang ramai tentang hukum makhluk-Nya, mempunyai bonggol seperti lembu jantan jauh dari dua bahunya, mempunyai dua lengannya yang kuat di mana tidak seorang pun dapat menguasainya, melainkan beliau menahannya atau membunuhnya.
Ibn Di’bin berkata: Kami berkata: Apakah pengertian al-Mu’asat li-al-Rasul (keakraban kepada Rasulullah s.a.w dan menemaninya)? Mereka berkata: Rasulullah s.a.w bersabda kepadanya: Sesungguhnya Quraisy telah bersepakat untuk membunuh aku, maka anda tidurlah di atas hamparan aku, Ali a.s berkata: dengan nama bapa aku, anda dan ibu aku, aku mendengar dan mentaati Allah dan Rasul-Nya, lalu beliau telah tidur di atas hamparan Rasulullah s.a.w. Rasulullah s.a.w telah meninggalkan tempatnya dengan perlahan-lahan, Ali a.s telah tidur di atas hamparannya dan Quraisy mengawalnya.
Kemudian mereka mengambilnya, dan berkata: Andalah yang telah menipu kami sejak awal malam; mereka memotong sebatang kayu, lalu memukulnya hampir mereka membinasakannya, kemudian beliau telah melepaskan dirinya daripada tangan mereka, dan Rasulullah s.a.w telah mengutus kepadanya ketika berada di dalam gua supaya beliau menghantarkan kepadanya tiga ekor unta: “Seekor untuk aku, seekor untuk Abu Bakr, dan seekor untuk pemandu jalan. Anda bawalah anak-anak perempuan aku sehingga anda datang kepada aku”. Maka Ali a.s telah melaksanakan apa yang diperintahkannya.
Beliau berkata: Apakah maksud menjaga kehormatan(al-Hafizah )? Mereka berkata: Beliau a.s berjalan kaki, dan membawa anak-anak perempuan Rasulullah s.a.w di atas belakangnya. Beliau telah menyembunyikan dirinya pada siang hari dan berjalan kaki dengan mereka sehingga sampai ke tempat Rasulullah s.a.w di mana dua kakinya berdarah beberapa ketika, Rasulullah s.a.w bersabda kepadanya: Adakah anda mengetahui apakah yang telah diturunkan kepada anda? Maka beliau s.a.w telah memberitahunya apa yang tidak boleh ditukar ganti sekiranya beliau kekal di dunia, tetapi dunia tidaklah kekal.
Beliau bersabda: Telah turun kepada anda Surah Ali Imran (3):195 “Maka Tuhan mereka memperkenankan permohonannya: Sesungguhnya aku tidak akan menghilangkan amal di antara kamu, baik lelaki (min zakarin) atau perempuan (untha) sebahagian kamu adalah keturunan sebahagian lain. Maka orang-orang yang berhijrah dari kampung halamannya dan diseksa pada jalanKu yang berperang dan dibunuh, pastilah akan Ku hapuskan kesalahan-kesalahan mereka dan pastilah aku akan memasukkan mereka syurga-syurga yang mengalir di bawahnya sungai-sungai sebagai pahala di sisi Allah. Dan Allah pada sisi-Nya pahala yang baik”
Zakarin (lelaki) di dalam ayat tersebut adalah anda sendiri, dan untha(perempuan) adalah anak-anak perempuan Rasulullah s.a.w. Beliau berkata: Apakah maksud menolak kesusahan daripadanya (daf‘ al-Dhaim)? Mereka berkata: Apabila Rasulullah s.a.w dikepong di lorong bukit,maka Abu Talib telah membelanjakan hartanya dan menghalangnya daripada beberapa kabilah Quraisy, Abu Talib telah berkata sedemikian kepada Ali yang berada bersama-sama Rasulullah s.a.w di dalam urusannya, khidmatnya, membantunya dan menjaganya.
Beliau berkata: Apakah maksud “membenarkannya dengan janjinya” (al-Tasdiq bi l-Wa‘di) Mereka berkata: Rasulullah sendiri telah berkata kepada Ali a.s sedemikian, beliau telah memberitahunya tentang pahala yang banyak bagi mereka yang berjihad dengan baik dengan hartanya, dirinya, dan niatnya. Maka beliau tidak cepat untuk mendapatkan sesuatu daripada pahala dunia sebagai ganti kepada pahala di akhirat. Beliau tidak melebihkan dirinya ke atas seseorang di sisinya. Beliau telah meninggalkan pahalanya di dunia bagi mengambil sepenuhnya di akhirat Beliau telah berjanji kepada Allah bahawa beliau tidak akan mendapati dunia melainkan kadar yang paling minimum, beliau tidak melebihkan dirinya di atas kepenatan badannya dan keringatnya melainkan beliau kemukakannya untuk Allah, maka Allah berfirman di dalam Surah al-Baqarah (2) : 110 “Dan kebaikan apa saja yang kamu lakukan, kamu akan mendapat pahalanya di sisi Allah “
Beliau berkata: Ada orang telah bertanya kepada mereka: Apakah maksud zuhud di dunia (al-Zuhdu fi al-Dunia)? Mereka berkata: Beliau a.s telah memakai kain daripada kapas, dan memotongnya apabila melebihi anak jarinya, memendekkan bahannya yang panjang, menyempitkan di bawahnya sehingga jumlahnya tiga jengkal, di bawahnya dua belas jengkal, dan panjang badannya enam jengkal. Beliau berkata: Kami telah berkata: Apakah maksud “meninggalkan angan-angan” (tark al-Amal )?
Beliau berkata: Ada orang berkata kepadanya: Ini adalah apa yang anda telah memotongnya di belakang anak jari anda, kenapa anda tidak menutup semuanya? Beliau berkata: Perkara ini lebih cepat daripada itu, Bani Hasyim berkumpul kepadanya secara langsung bertanya kepadanya, meminta supaya beliau memberi pakaiannya kepada mereka, dan beliau telah memakai pakaian orang ramai. Lantaran itu, jawapannya kepada mereka adalah tangisan dan beliau berkata: Dengan nama bapa aku dan ibu aku, siapa pun tidak akan kenyang daripada roti gandum sehingga beliau berjumpa dengan Allah dan beliau berkata:Ini adalah pakaian sederhana di mana orang miskin akan memadai dengannya dan orang mukmin pula boleh menutup dengannya.
Beliau berkata: Apakah yang di maksudkan dengan pemalu (al-Haya’)? Mereka berkata: Beliau tidak pernah menyerang sesiapapun yang mahu membunuhnya, kemudian mendedahkan auratnya melainkan beliau a.s meninggalkannya kerana malu.
Beliau berkata: Apakah al-Karam (kemuliaan) ? Mereka berkata: Sa‘d bin Abu Waqqas berkata kepada Ali a.s ketika beliau bermalam bersamanya di al-‘Azzab pada permulaan hijrah: Apakah yang telah menghalang anda untuk meminang anak perempuan Rasulullah s.a.w? Beliau a.s berkata: Aku berani untuk meminang anak perempuan Rasulullah s.a.w? Demi Allah, jika Rasulullah s.a.w mempunyai hamba perempuan pun aku tidak berani. Sa‘d telah menceritakan kata-kata Ali kepada Rasulullah s.a.w, maka Rasulullah s.a.w berkata kepadanya: Katakan kepadanya beliau akan melakukannya, sesungguhnya aku akan melakukannya. Apabila Sa‘d memberitahunya, beliau menangis. Kemudian beliau berkata: Aku bergembira kerana Allah telah mengumpulkan menantunya bersama kerabatnya.
Justeru itu, al-karam adalah orang yang merendahkan dirinya dan meninggalkan kemuliaan ke atas orang lain, kemuliaan Abu Talib telah diketahui umum, Ali a.s adalah sepupu Rasulullah s.a.w di sebelah bapanya dan sebelah ibunya. Bapanya adalah Abu Talib bin Abd al-Muttalib bin Hasyim dan ibunya adalah Fatimah binti Asad bin Hasyim yang didoakan oleh Rasulullah s.a.w pada liang kuburnya. Beliau s.a.w telah mengapankannya dengan bajunya, dan membalutnya dengan kainnya, dan memohon kepada Tuhan supaya tidak luntur kapannya, dan tidak mendedahkan auratnya, malaikat kubur tidak menguasainya, memujinya ketika kematiannya, menyebut kebaikannya dan pendidikannya untuknya iaitu di sisi bapa saudaranya Abu Talib dan bersabda: Seorang pun tidak boleh memberi manfaat kepada aku selain daripadanya.
Kemudian tentang kefasihan bercakap (al-Balaghah). Orang ramai datang kepadanya ketika beliau turun daripada mimbar dan berkata: Kami tidak pernah mendengar seorang pun wahai Amir al-Mukminin, yang lebih fasih daripada anda, maka beliau tersenyum dan berkata: Apa yang menghalang aku? Aku adalah kelahiran Makkah, dan beliau tidak menambahkan mereka selain dua perkataan tersebut.
Kemudian tentang khutbahnya, tidak terdapat daripada orang-orang terdahulu dan orang-orang terkemudian yang pernah mendengar khutbah dan percakapannya seumpamanya. Sebahagian ahli dewan menyangka bahawa jika tidak ada percakapan Ali bin Abu Talib a.s dan khutbahnya, serta balaghahnya, nescaya seorang pun tidak dapat menulis surat kepada panglima tentera atau kepada rakyat dengan baik.
Kemudian tentang kepimpinan (al-Ri’asah ), maka semua mereka yang telah memerangi dan menentangnya adalah di atas kejahilan dan kesesatan, mereka berkata: Kami menuntut darah Uthman, dan tidak ada pada diri mereka - tidak mampu- untuk menuntut kepimpinannya bersamanya, beliau a.s berkata: Aku menyeru kamu kepada Allah, kepada Rasul-Nya supaya melaksanakan ikrar kamu dengan Allah dan Rasul-Nya yang mewajibkan ketaatan, dan menyahuti Rasulullah s.a.w kepada ikrar dengan kitab dan Sunnah.
Kemudian tentang lemah lembut (al-Hilmu), Safiyyah binti Abdullah bin Khalaf al-Khaza‘i berkata kepadanya: Semoga Allah menjadikan perempuan-perempuan anda yatim kerana anda sebagaimana anda telah menjadikan perempuan-perempuan kami yatim, semoga Allah menjadikan anak-anak lelaki anda yatim kerana anda sebagaimana anda telah menjadikan anak-anak lelaki kami yatim daripada bapa-bapa mereka, maka orang ramai datang kepadanya dengan cepat, Ali a.s berkata: Tahankan diri kamu daripada perempuan itu, lalu mereka menahan diri mereka daripadanya, lantas perempuan itu berkata kepada keluarganya: Celakalah kamu yang telah berkata sedemikian; mereka telah mendengar percakapan Ali a.s dengan kagum kerana lemah lembutnya (hilmu-hu) terhadapnya.
Kemudian tentang ilmu (al-‘Ilm), berapa banyak perkataan yang telah dikatakan ‘Umar kepadanya: Jika tidak ada Ali, nescaya binasalah ‘Umar (Laula ‘Ali la-halaka ‘Umar).
Kemudian tentang mesyuarat (al-Musywarah) pada setiap perkara yang telah berlaku di antara mereka sehingga beliau menunjukkan kepada mereka jalan keluar.
Kemudian tentang penghakiman (al-Qadha’) di mana beliau tidak pernah berkata kepada seorang pun yang datang kepadanya: Datanglah besok, atau menolaknya. Sesungguhnya beliau telah menyelesaikan penghakiman pada tempat itu juga. Kemudian apabila lelaki itu datang kembali, maka beliaulah yang memulakannya.
Kemudian tentang keberanian (al-Syaja‘ah) di mana tidak terdapat orang-orang terdahulu atau orang-orang yang terkemudian yang mempunyai keberanian sepertinya; beliau tidak pernah berpaling belakang kepada musuhnya, membunuh sesiapa yang bertarung (yabruzu ilai-hi) dengannya, tidak pernah menjadi pengecut kepada sesiapa yang mencabarnya (da‘a-hu ila mubarazati-hi). Beliau tidak memukul atau menikam seseorang secara panjang, malah beliau mengeratnya (qudda-hu), beliau tidak memukul atau menikam seseorang secara melintang melainkan beliau memotongnya kepada dua bahagian (qata‘a-hu bi-nisfaini). Mereka telah menyebut bahawa Rasulullah s.a.w telah membawanya di atas kuda, maka beliau berkata: Demi bapa aku, anda, dan ibu aku, apakah perlu aku kepada kuda, aku tidak mengikut sesiapapun, aku tidak lari daripada seseorang pun (wa-la afirru)Dan apabila aku menghunus pedang aku, aku tidak akan meletakkannya melainkan (wa idha artadai-tu saifi lam adha‘-hu illa li l-Ladhi artadi la-hu)kepada orang yang aku hunus untuknya.
Kemudian beliau telah meninggalkan kegembiraan (tark al-Farah) dan meninggalkan kesukaannya (tark al-Marah) ketika sampai berita gembira kepada Rasulullah s.a.w tentang pembunuhan mereka yang terbunuh di Uhud daripada tentera musuh, tetapi beliau a.s tidak bergembira dan bermegah dengannya, tetapi Abu Dujanah telah bermegah dan berjalan di antara dua saf dalam keadaan bermegah diri, maka Rasulullah s.a.w bersabda kepadanya: Sesungguhnya perjalanan anda sedemikian dimurkai Allah melainkan pada tempat ini ”
Kemudian apabila beliau melakukan di Khaibar apa yang telah dilakukannya, dan larilah mereka yang telah lari, Rasulullah s.a w bersabda: Aku akan memberi bendera kepada seorang lelaki yang mencintai Allah dan Rasul-Nya (la a‘tiyanna al-Rayata rajulan yuhibbu l-Laha wa rasula-hu).Sementara Allah dan Rasul-Nya mencintainya pula, dan bukan lari (wa yuhibbu-hu l-Lahu wa rassulu-hu laisa bi-farrar) di dalam peperangan.
Sabdanya bahawa ‘beliau tidak lari” adalah sebagai satu sindiran kepada mereka yang telah lari di dalam peperangan sebelumnya, beliau telah membukanya dan membunuh musuhnya, membawa pintu kota Khaibar seorang diri, ianya tidak mampu dibawa oleh empat puluh orang lelaki, berita itu sampai kepada Rasulullah s.a.w, maka beliau telah bangun di dalam keadaan gembira. Apabila sampai berita kepada Ali a.s bahawa Rasulullah s.a.w datang kepadanya, beliau a.s pergi kepadanya. Rasulullah s.a.w berkata kepadanya: Telah sampai kepada aku ujian anda, maka aku meredai anda. Lantas Ali a.s menangis pada masa itu juga.
Rasulullah s.a.w bersabda kepadanya: Tahankan diri anda, apakah yang membuatkan anda menangis? Beliau berkata: Kenapa aku tidak menangis sedangkan Rasulullah s.a.w meredai aku? Rasulullah s.a.w bersabda: Sesungguhnya Allah, para malaikat-Nya, dan Rasul-Nya meredai anda, dan bersabda lagi: Jika aku tidak takut sebahagian umat aku akan berkata sebagaimana telah berkata orang-orang Kristian tentang Isa bin Maryam, nescaya aku akan berkata kepada anda pada hari ini perkataan di mana orang-orang Islam sama ada sedikit ataupun ramai, akan mengambil tanah di bawah dua tapak kaki anda kerana mendapatkan berkat.
Kemudian beliau telah meninggalkan penipuan, tipu helah, dan kelicikan, orang ramai telah berkumpul, lalu mereka berkata kepadanya: Tuliskan, wahai Amir al-Mukminin, kepada orang yang menyalahi anda tentang wilayahnya, kemudian pecatlah dia. Lantas beliau berkata: Penipuan, tipu helah, dan kelicikan adalah di neraka.
Kemudian beliau telah meninggalkan perbuatan mengudungkan anggota badan musuh (al-Muthlah). Beliau telah berkata kepada anak lelakinya al-Hasan a.s: Wahai anak lelakiku, bunuhlah pembunuh aku, dan jauhilah dari mengudungkan anggota badan aku, kerana Rasulullah s.a.w membencinya sekalipun terhadap anjing yang ganas.
Kemudian cinta mendekatkan diri kepada Allah dengan bersedekah, Rasulullah s.a.w bersabda kepada Ali a.s: Apakah anda telah lakukan pada malam anda? Beliau berkata: Kenapa wahai Rasulullah s.a.w? Beliau bersabda: Telah diturunkan kepada anda empat ayat, beliau a.s berkata: Dengan nama bapa aku, anda dan ibu aku, bahawa bersama aku empat dirham, aku telah bersedekah satu dirham pada waktu malam, satu dirham pada siang hari, satu dirham secara rahsia dan satu dirham secara terang-terangan, beliau s.a.w bersabda: Sesungguhnya Allah telah menurunkan kepada anda Surah al-Baqarah (2):274 “Orang-orang yang menafkahkan hartanya pada waktu malam dan siang hari secara tersembunyi dan terang-terangan, maka mereka mendapat pahala di sisi Tuhan mereka.Tidak ada ketakutan kepada mereka dan mereka tidak (pula) bersedih”
Kemudian beliau s.a.w bersabda kepadanya: Adakah anda telah melakukan sesuatu selain daripada ini? Sesungguhnya Allah telah menurunkan ke atas anda tujuh belas ayat; Surah al-Insan (76) :5-22 “ Sesungguhnya orang-orang yang membuat kebaikan minum dari gelas yang campurannya adalah air kafur” sehingga firman-Nya “ Sesungguhnya ini adalah balasan untukmu,dan usahamu adalah disyukuri ” Dan firman-Nya “Dan mereka memberi makanan yang disukainya kepada orang miskin anak yatim, dan orang yang ditawan”
Al-‘Alim berkata: Walaupun Ali tidak menyebut “kerana Allah” di dalam ayat di atas, tetapi di dalam ayat berikutnya perkataan “ kerana Allah” di sebut. “Sesungguhnya kami memberi makanan kepadamu hanyalah untuk mengharap Allah, kami tidak menghendaki balasan daripada kamu dan tidak (pula) terima kasih” kerana Allah telah mengetahui di hati Ali a.s bahawa beliau a.s telah memberi makanan kerana Allah, lantaran itu, Dia telah memberitahunya apa yang Dia mengetahui daripada hatinya tanpa memperkatakannya.
Kemudian tentang hinanya habuan dunia yang didapatinya, beliau telah mengumpul harta kemudian memasukinya dan berkata:
Catatan Kaki:
[1] Namanya Abu al-Walid Isa bin Yazid bin Bakr ibn Di’bin, tinggal di Hijaz semasa pemerintahan Musa al-Hadi al-‘Abbasi. Al-Ikhtisas, hlm.144-160, Qum tt.
__________________________________________________________
Inilah jenayahku dan pilihannya padanya
Kerana setiap buah,tangannya ke mulut jua
Beliau berkata: Aku adalah ketua mukminin, harta adalah ketua orang-orang yang zalim, kemudian beliau tidak menunjukkan kelebihan dirinya (taraka al-Tafdhil), dan anak-anaknya ke atas seorang pun ahli Islam, adik perempuannya bernama Ummu Hani’ bin Abu Talib datang kepadanya, lalu beliau a.s memberi kepadanya dua puluh dirham, kemudian Ummu Hani’ telah bertanya hamba perempuannya yang bukan Arab berkata: Berapakah Amir al-Mukminin a.s telah memberi kepada anda? Beliau berakta: Dua puluh dirham, maka Ummi Hani’ kembali ke rumah di dalam keadaan marah, maka Beliau a.s berkata kepadanya: Pulanglah anda, semoga dirahmati Allah, kami tidak dapati di dalam kitab Allah kelebihan Ismail ke atas Ishaq.
Diutus kepadanya anak-anak perempuan Kaisar, beliau berkata kepada mereka: Aku akan mengahwini kamu? Mereka berkata kepadanya: Kami tidak berhajat untuk berkahwin dengan anda, kerana tiada kufu bagi kami melainkan anak-anak lelaki anda, jika anda mengahwinkan kami dengan mereka, maka kami reda.
Beliau a.s tidak suka mengutamakan anak-anaknya daripada orang lain. Diutus kepadanya dari Basrah hadiah dari kapal karam yang tidak diketahui nilainya, anak perempuannya Umm Kalthum berkata kepadanya: Wahai Amir al-Mukminin! Bolehkah aku memakainya? Ia akan berada di leher aku? Beliau a.s berkata: Wahai Abu Rafi‘, Masukkannya ke dalam Baitulmal.
Beliau telah berdiri memberi khutbah di Madinah manakala beliau dilantik dan berkata: Wahai kaum muhajirin dan ansar! Wahai kaum Quraisy! Ketahuilah, demi Tuhan, aku tidak membezakan di kalangan kamu selama aku ada kaitan di Yathrib, adakah kamu melihat aku menegah diri aku dan anak-anak aku, tetapi memberi kepada kamu, aku akan menyamakan di antara si hitam dan si merah? ‘Aqil bin Abu Talib berdiri dan berkata:Anda akan menjadikan aku dan si hitam di bandar Sudan itu sama? Beliau a.s berkata kepadanya: Duduklah anda,semoga dirahmati Allah, adakah orang lain akan bercakap? Tidak ada kelebihan anda ke atas mereka melainkan orang pertama memeluk Islam (sabiqah) atau takwa.
Kemudian tentang pakaian (al-Libas) Ziad bin Siddad al-Harithi sahabat Rasulullah s.a.w telah meminta tolong ke atas saudaranya Ubaidillah bin Siddad dan berkata: Wahai Amir al-Muminin! Saudaraku telah pergi beribadat dan beliau enggan tinggal bersama aku di rumahku, dan memakai pakaian yang paling murah, beliau berkata: Wahai Amir al-Mukminin, aku telah menghiaskan diri aku dengan hiasan anda, dan aku telah memakai pakaian anda, Amir al-Mukminin a.s berkata: Anda janganlah berbuat demikian, kerana imam muslimin apabila mengendalikan urusan mereka, memakai pakaian yang paling murah yang pernah dipakai oleh orang-orang fakir mereka supaya orang fakir tidak memberontak dengan kefakirannya, lalu membunuhnya. Justeru itu, aku memberitahu anda bahawa anda pakailah pakaian kaum anda yang paling baik. Surah al-Dhuha (93):11“Dan terhadap nikmat Tuhanmu,maka hendaklah kamu menyebut-nyebutnya” Beramal dengan nikmat adalah lebih aku sukai dari bercakap mengenainya.
Kemudian tentang pembahagian sama rata (al-Qasm), dan keadilan kepada rakyat, beliau telah melantik Ammar bin Yasir, dan Abu al-Haitham al-Taihan menjaga Baitulmal, lalu menulis: Arab, Quraisy, Ansar dan bukan Arab, malah setiap orang Islam yang terdiri daripada kabilah Arab atau bukan Arab adalah sama di dalam pembahagian, Sahal bin Hanif dan hambanya yang berkulit hitam datang kepadanya: Berapakah anda akan memberi kepadanya? Amir al-Mukminin a.s berkata kepadanya: Berapakah anda akan mengambilnya untuk anda? Beliau berkata: Tiga dinar, orang ramai telah mengambil tiga dinar.
Beliau berkata: Mereka telah memberi kepada hambanya jumlah yang telah diambil olehnya iaitu sebanyak tiga dinar, manakala orang ramai mengetahui bahawa tidak ada kelebihan sesama mereka melainkan dengan takwa kepada Allah, maka Talhah dan al-Zubair telah mendatangi Ammar bin Yasir dan Abu al-Haitham bin al-Taihan ,lalu mereka berdua berkata: Wahai Abu Yaqzan, benarkan kami berjumpa dengan sahabat anda. Beliau berkata: Sahabat aku telah membenarkannya. Beliau a.s telah mengambil bakulnya dan peralatannya, lalu pergi bekerja di kebun kurma di Bi’r al-Malik menanam pokok kurma. Ini sebahagian keadilannya terhadap rakyat dan pembahagiannya yang sama rata.
Ibn Di’bin berkata: Kami bertanya: Apakah makanan rakyat yang paling rendah? Beliau berkata: Orang ramai bercakap-cakap bahawa makanannya adalah roti dan daging,beliau memakan gandum dan minyak zaitun. Beliau cepat menamatkan makanannya supaya tidak ditambah pada makanannya. Beliau telah mendengar kuali di rumahnya, lantas beliau bangun sambil berkata: Pada zimmah Ali bin Abu Talib kuali yang menggerodak, ada orang memberitahunya tentangnya, lalu keluarganya menjadi takut. Mereka berkata: Wahai Amir al-Mukminin! Sesungguhnya beliau adalah isteri anda telah menyembelih unta di kampungnya, lalu diambil sebahagian daripadanya untuknya. Keluarganya telah menghadiahkannya kepadanya. Beliau a.s berkata: Makanlah dengan baik.
Ada orang berkata: Amir al-Mukminin a.s tidak pernah mengadu kesakitannya melainkan ketika saat kematiannya. Beliau takut menerima hadiah daripada rakyatnya, kerana penerimaan hadiah oleh pemerintah adalah suatu pengkhianatan kepada kaum muslimin.
Ada orang berkata: Apakah ketahanan (al-Saramah)? Beliau menjawab: Beliau a.s telah pulang daripada peperangannya,maka beliau telah berkhemah di kebun kurma, orang ramai kembali ke rumah mereka, dan meminta kebenarannya, mereka berkata: Pedang-pedang kami telah menjadi tumpul, dan mata lembing kami telah hilang kesannya, lantaran itu, izinlah kami pulang, kami akan kembali lagi dengan semangat baru, tetapi beliau telah tinggal di kemnya di kebun kurma dan berkata: Sesungguhnya panglima perang berjaga malam, dahaga air pada siangnya, tidak bersama-sama perempuan-perempuannya dan anak-anaknya, beliau bukanlah pulang ke rumah, dan kembali kepadanya.
Beliau bukanlah orang yang bermukim, kemudian tinggal di kemnya, apabila beliau melihat semuanya ini, beliau memasuki Kufah dan menaiki mimbar, lantas berkata: Kamu adalah singa yang garang ketika kelaparan,dan serigala yang pantas, tetapi kamu bukanlah menentang musuh dengan kekuatan kamu. Wahai mereka di mana badan –badan mereka bersatu, tetapi nafsu-nafsu mereka berbeza, tiada kekuatan dakwah mereka bagi menyeru kamu, tiada rehat bagi hati mereka yang menentang kamu bersama mana-mana imam selepas aku, di negeri manakah selepas ini kamu mengelak dari berperang? Beliau a.s pada peperangannya yang terakhir amat berdukacita, dan marah sehingga orang ramai menghinanya.
Beliau berkata: Apakah itu penghafazan (al-Hifz)? Beliau berkata: Orang Arab menamakannya al-‘Aql, apa yang telah diberitahu oleh Rasulullah s.a.w kepadanya beliau menghafaznya, beliau menyedari apa yang diturunkan kepada Nabi-Nya, tidak sesuatu yang pelik turun dari langit melainkan beliau bertanya kepadanya tentangnya sehingga turun ayat dalam Surah al-Haqah (69):12 “agar diperhatikan oleh telinga yang mahu mendengar” Beliaulah telinga yang mendengar, pada suatu hari beliau a.s datang ke pintu Rasulullah s.a.w, dan para malaikat telah memberi salam kepadanya di dalam keadaan beliau berdiri sehingga mereka selesai memberi salam kepadanya. Kemudian beliau memasuki rumah Rasulullah s.a.w dan berkata kepadanya: Wahai Rasulullah! Lebih empat ratus malaikat telah memberi salam kepada anda, beliau s.a.w bersabda: Apakah yang membuatkan anda mengetahuinya? Ali a.s berkata: Aku telah menghafaz bahasa-bahasa mereka (hafaztu lughaata-hum). Setiap Malaikat telah memberi salam kepadanya dengan bahasa yang berbeza daripada yang lain.
Al-Sayyid Ismail al-Humairi berkata:
Beliau terus memasukkan dua tapak tangannya mendengar
Seolah-olah beliau menghitungnya dari ahli kampung kami
Membawa kepadanya barang berharga
Bahtera India membawa nakhoda di kalangan kami
Ibn Di’bin berkata: Ahli kampung kami adalah dari negeri Syam di mana ahlinya sebaik-baik kaum.
Ibn Di’bin berkata: Aku telah mendapati orang ramai memandang rendah mana-mana percakapan yang tidak dapat menyerupai percakapannya. Mereka berkata : Ali a.s berdiri dan bercakap dari gelincir matahari sehingga jatuh matahari, mereka mendengarnya berkata: Demi Tuhan, aku tidak datang kepada kamu secara sukarela, tetapi aku telah mendatangi kamu kerana cintakan kamu….
Kemudian tentang hikmat, dan pengeluaran kalimat dengan bijaksana di mana mereka tidak pernah mendengarnya daripada orang lain seumpamanya, beliau a.s telah berkata kepada seorang lelaki: Beliau dilarang, tetapi tidak berhenti, menyuruh manusia apa yang tidak memberi faedah, menuntut lebihan apa yang ada, dan menghilangkan apa yang diberikan, beliau mencintai orang-orang yang soleh, tetapi tidak beramal dengan amalan mereka, beliau memarahi orang-orang yang jahat, tetapi beliau adalah seorang daripada mereka, menyegerakan perkara dunia yang binasa,meninggalkan perkara akhirat yang kekal, membenci kematian kerana dosa-dosanya, dan tidak meninggalkan dosa-dosanya di dalam hidupnya.
Kemudian orang lain berhajat kepadanya sedangkan beliau tidak berhajat kepada mereka, beliau sentiasa mempunyai tempat di kalangan manusia seperti kedatangan Yahudi bertanyakan kepadanya secara degil, kemudian beliau memberitahu mereka apa yang ada di Taurat tentang mereka, berapa ramai Yahudi telah memeluk Islam kerananya!. Adapun tidak berhajatnya beliau kepada orang ramai, kerana beliau tidak pernah berada di pintu seorang daripada mereka bertanyakan kepadanya walaupun satu kalimat, dan beliau tidak mengambil faedah sekalipun satu huruf daripadanya.
Kemudian mempertahankan orang yang dizalimi dan menolong orang di dalam kesusahan, orang-orang Kufah mengatakan bahawa Sa‘id bin al-Qais al-Hamdani telah melihatnya pada suatu hari di dalam keadaan cuaca panas terik di suatu kawasan, lalu beliau berkata: Wahai Amir al-Mukminin, di saat ini anda berada di sini? Beliau a.s berkata: Aku telah keluar kerana ingin menolong orang yang dizalimi,atau menolong orang di dalam kesusahan, tiba-tiba seorang perempuan datang kepadanya dan berkata: Wahai Amir al-Mukminin! Suami aku telah menzalimi aku dengan menyerang ke atas aku, dan bersumpah untuk memukul aku, maka pergilah kepadanya bersama-sama aku, beliau a.s menundukkan kepalanya, kemudian mengangkatnya sambil berkata: Tidak, demi Tuhan, sehingga diambil daripada orang yang dizalimi akan haknya tanpa teragak-agak lagi, di manakah rumah anda?
Beliau berkata: Di tempat itu dan itu. Beliau berlepas bersama-samanya sehingga sampai di rumahnya, dan beliau berkata:Inilah rumah aku, lalu beliau a.s memberi salam, kemudian seorang pemuda keluar dengan memakai kain yang berwarna-warni, lalu beliau a.s berkata: Bertakwalah anda kepada Allah. Sesungguhnya anda telah menakut-nakutkan isteri anda, pemuda itu menjawab: Apakah kaitan anda di dalam perkara ini? Demi Tuhan, aku akan membakarnya dengan api kerana kata-kata anda, beliau a.s berkata: Aku memerintahkan anda perkara yang baik dan melarang anda perkara yang mungkar, sekarang anda menolak perkara yang baik, maka bertaubatlah anda, jika tidak, aku akan membunuh anda. Orang ramai datang untuk bertanya Amir al-Mukminin a.s tentang apa yang berlaku. Kemudian pemuda itu menyesal di atas perbuatannya dan berkata: Wahai Amir al-Mukminin, maafkan kami, semoga Allah memaafkan anda.
Demi Tuhan, aku akan menjadikan bumi tempat anda berpijak sebagai ingatan, lantas beliau menyuruh isterinya masuk ke dalam rumah, beliau membaca “Tidak ada kebaikan pada kebanyakan bisik-bisikan mereka, kecuali bisikan daripada orang yang menyuruh memberi sedekah atau berbuat makruf atau mengadakan perdamaian di antara manusia ” Segala puji bagi Allah yang telah membaiki aku dan isteri aku, Allah berfirman Surah al-Nisa’ (4):114 “Tidak ada kebaikan pada kebanyaakan bisik-bisikan mereka,kecuali bisikan daripada orang yang menyuruh memberi sedekah atau berbuat makruf atau mengadakan perdamaian di antara manusia.Dan barangsiapa yang berbuat demikian kerana mencari keridhaan Allah, maka kelak kami memberi kepadanya pahala yang besar”
Kemudian tentang maruah, menjaga perut, kemaluan, dan pembaikan harta. Adakah kamu telah melihat seorang yang telah memukul bukit dengan tukul, kemudian keluar darinya longgokan emas seperti tengkuk unta yang disembelih, setiap kali ia keluar, beliau berkata: Beritahu berita gembira kepada pewaris, kemudian beliau menjadikannya sebagai sedekah secara ketulan sehingga Allah mewariskan bumi ini kepada siapa di atasnya bagi memalingkan neraka dari mukanya, dan memalingkan mukanya dari neraka.
Ibn Di’bin berkata: Beliau a.s telah membawa karung yang mengandungi tiga ratus ribu biji kurma, ada orang bertanya beliau mengenainya, beliau telah menanam semua biji tersebut, dan kesemuanya telah tumbuh.
Kemudian beliau tidak menunjukkan kelemahan dan penyerahan kepada musuh (al-Wahn wa al-Istikanah). Beliau telah kembali dari peperangan Uhud dengan lapan puluh luka-luka, beliau telah memasukkan pembalut di satu tempat dan mengeluarkannya dari tempat yang lain, maka Rasulullah s.a.w telah datang melawatnya di mana beliau a.s pada masa itu sepertilah seketul daging di atas hamparan, manakala Rasulullah s.a.w melihatnya, beliau s.a.w terus menangis dan bersabda: Sesungguhnya seorang lelaki yang ditimpa begini kerana Allah, maka berhak bagi Allah melakukan sesuatu untuknya dan beliau juga melakukan sesuatu untuk Allah.
Maka Ali a.s berkata kepadanya: Dengan nama bapa aku, anda dan ibu aku, segala puji bagi Allah yang tidak melihat aku lari daripada anda dan aku tidak melarikan diri aku,dengan nama bapa aku, anda dan ibu aku kenapakah aku telah dihalang untuk menjadi syahid? Beliau bersabda: Sesungguhnya ia akan berlaku kepada anda Insya’ Allah, kemudian Rasulullah s.a.w bersabda: Sesungguhnya Abu Sufyan telah menghantar perjanjian di antara kita dan kamu “singa merah”. Beliau a.s berkata: Dengan nama bapa aku, anda dan ibu aku, demi Allah, jika aku dibawa oleh beberapa orang lelaki berhadapan musuh, nescaya aku tidak akan lari daripada anda.
Kemudian turun ayat di dalam Surah Ali Imran (3):146 “ Dan berapa banyaknya nabi yang berperang bersama-sama mereka sejumlah besar pengikutnya yang bertakwa. Mereka tidak menjadi lemah kerana bencana menimpa mereka di jalan Allah, tidak lesu,dan tidak pula menyerah(kepada musuh).Allah menyukai orang-orang yang sabar ” dan turun ayat sebelumnya kepadanya a.s Surah Ali Imran (3) : 145 “Sesuatu yang bernyawa tidak akan mati melainkan dengan izin Allah, sebagai ketetapan yang telah ditentukan waktunya .Barangsiapa yang menghendaki pahala dunia, nescaya kami berikan kepadanya pahala dunia itu, dan barangsiapa yang menghendaki pahala akhirat, maka kami berikan kepadanya pahala akhirat.Dan kami akan memberi balasan kepada orang-orang yang bersyukur”
Kemudian beliau tidak mengadu (al-Syikayah) tentang kesakitan lukanya, dua orang perempuan telah mengadu kepada Rasulullah s.a.w mengenai kesakitan lukanya dan berkata: Wahai Rasulullah s.a.w ! Kami khuatir tentang bahaya lukanya dan kesakitan yang dialaminya, kesan lukanya ketika beliau mati adalah seribu luka dari kepala sehingga kepada kakinya.
Kemudian tentang menyuruh melakukan kebaikan dan melarang melakukan kemungkaran, beliau a.s berkhutbah: Wahai manusia! Perintahkan manusia melakukan kebaikan dan melarang mereka melakukan kemungkaran, kerana kedua-duanya tidak akan mendekatkan ajal, dan tidak melewatkan rezeki.
Mereka menyebutkan bahawa beliau a.s telah mengambil wuduk bersama-sama orang ramai. Tiba-tiba seorang lelaki menghimpitkannya. Lalu beliau memukulnya dengan cemeti sambil berkata:Ini bukan caranya anda melakukan kepada aku. Jika orang yang lebih lemah daripada aku datang, dan anda melakukan kepadanya perkara yang sama, maka anda bertanggung jawab. Pada suatu hari beliau telah berteduh di sebuah kedai daripada hujan, lalu beliau diusir oleh tuan kedai tersebut yang tidak mengenalinya. Kemudian beliau telah menjalankan hudud sekalipun ke atas dirinya dan anak-anaknya. Sementara orang ramai tidak menjalankannya ke atas orang-orang kenamaan. Adakah seorang pernah mendengar bahawa seorang kenamaan telah dijalankan had ke atasnya oleh seseorang selain daripadanya? Di antaranya adalah ‘Ubaidillah bin ‘Umar bin al-Khattab, Qudamah bin Maz‘un, dan al-Walid bin ‘Uqbah bin Abu Mu‘it telah meminum arak, orang ramai telah menahan diri mereka dari menjalankan had ke atas mereka dan terus pulang ke rumah mereka, tetapi beliau a.s telah memukul mereka dengan tangannya, kerana khuatir hukum hudud dibekukan.
Kemudian beliau tidak menyembunyikan apa yang telah berlaku terhadap anak perempuannya Ummi Kalthum manakala seorang gabenor telah menghadiahkan minyak wangi kepadanya. Beliau a.s menaiki mimbar dan berkata: Wahai manusia! Sesungguhnya Ummi Kalthum binti Ali telah mengkhianati kamu dengan minyak wangi, demi Tuhan, jika beliau mencurinya, nescaya aku akan memotong tangannya sebagaimana aku memotong tangan perempuan-perempuan kamu.
Kemudian tentang ayat-ayat al-Qur’an yang telah diturunkan tentang kelebihannya adalah tidak terkira banyaknya, kemudian mereka bersepakat bahawa beliau a.s tidak pernah membantah Rasulullah s.a w sekalipun satu kalimah, tidak pernah berganjak dari tempat yang diutusnya, beliau memberi khidmat kepada Rasulullah s.a.w pada masa musafirnya, memenuhi bekas airnya, mengupas kulit gandum, mengawal di hadapannya dengan pedang sehingga beliau s.a.w memerintahnya supaya duduk atau pulang.
Beliau telah diutus beberapa kali untuk mendapat air dari Juhfah, orang lain tidak membawa air pulang kerana kesukaran mendapatkannya. Kemudian beliau datang dan membawa air pulang dengan banyak sehingga dialu-alukan oleh para malaikat, Rasulullah s.a.w telah memberitahunya tentang perkara tersebut dan bersabda: Itulah Jibrail dengan seribu malaikat, Mikail dengan seribu malaikat, dan Israfil dengan seribu malaikat.
Sayyid Ismail al-Humairi berkata:
Itulah dia orang yang telah diberi salam pada suatu malam
Ke atasnya Mikail,dan Jibrail
Mikail dengan seribu dan Jibrail dengan
Seribu kemudian diikuti Israfil
Kemudian orang ramai memasuki rumahnya satu hari sebelum kesyahidannya bahawa mereka naik saksi sesungguhnya beliau telah melaksanakan tugasnya terhadap mereka dengan saksama,tidak menerima rasuah di dalam penghakiman mereka, tidak mengambil harta dari Baitulmal walaupun seberat tali unta, beliau tidak makan melainkan sekadar mencukupi dirinya, mereka juga telah memberi penyaksian bahawa sesungguhnya mereka yang paling jauh kedudukannya adalah mereka yang paling hampir kepadanya.
_____________________________________________
BIBLIOGRAFI
Abu l-Fida’, Tarikh, Cairo, 1384H.
Abu “Ubaid, Kitab al-Amwal, Baghdad 1958.
Ahmad bin Hanbal, al-Musnad, Bairut, 1382H.
Al-Asy”ari,Abu l-Hasan Ali bin Ismail, al-Ibanah ‘an Usul al-
Diyanah, Cairo, 1385H.
Al-Baihaqi, al-Sunan al-Kubra, Baghdad, 1959
Al-Baladhuri, Ansab al-Asyraf, Tunis 1384H.
Al-Baqillqni, al-Tamhid, Baghdad,1960.
Al-Bukhari, Sahih, Bairut , 1377H.
Al-Darimi, al-Sunan, Cairo, 1385H.
Al-Dhahabi, al-Talkhis, Cair o,1969.
Fakhruddin al-Razi, Mafatih al-Ghaib, Cairo 1967.
Al-Haitaham, Majma’ al-Zawaid, Baghdad, 1378H.
Al-Hakim, al-Mustadrak, Cairo, 1969.
Al-Halabi, Sirah al-Nabawiyyah, Cairo, 1362H.
Ibn ‘Abd al-Birr, al-Isti’ab fi Ma’rifah al-Sahabah ,Cairo, 1365.
Ibn ‘Abd Rabbih, ’Iqd al-Farid,Tunis, 1378H.
Ibn Abi al-Hadid, Syarh Nahj al-Balaghah , Baghdad, 1382H.
Ibn al-Athir, Usd al-Ghabah ,1959.
Ibn Hajr, al-Isabah fi Ma’rifah al-Sahabah ,Bairut, 1953.
________Fath al-Bari, Cairo, 1958.
Ibn Hajr al-Naithami, al-(S.a.w’iq al-Muhriqah , Cairo, 1383H.
Ibn Kathir ,Tafsir, Cairo,1381H.
Ibn Majah ,al-Sunan, Baghdad, 1367H.
Ibn Qutaibah, al-Imamah wa al-Siyasah, Cairo, 1959.
Ibn Rusyd, Bidayah al-Mujtahid, Baghdad, 1959.
Ibn Sa’d, Tabaqat, Cairo, 1375H.
Ibn Taimiyyah, Minhaj al-Sunnah, Baghdad, 1369H.
Al-Jassas, Ahkam al-Qur’an, Baghdad, 1959.
Al-Kulaini, al-Raudhah min al-Kafi, Tehran, tt.
Mahyu al-Din al-Syafi’I al-Tabari, Dhakha’I al-‘Uqba, Cairo, tt.
Malik, al-Muwatta’, Tunis, 1384H.
Al-Muhibb al-Tabari, al-Riyadh al-Nadhirah, Baghdad,tt.
Al-Muttaqi al-Hindi, Kanz al-‘Ummal, Hyderabad, 1374H.
Al-Nasa’i, al-Khasais, Bairut, 1959.
Al-Qunduzi al-Hanafi, Yanabi’ al-Mawaddah, Baghdad, 1395H.
Sahnun, al-Mudawwanah al-Kubra, Cairo, 1380H.
Sulaim bin Qais al-Hilali al-Kufi, Kitab Sulaim, Bairut, 1980.
Al-Suyuti, al-Durr al-Manthur, Cairo, 1961.
_________, Tarikh al-Khulafa’, Cairo, 1368H.
Al-Syafi’I, al-Umm, Cairo, 1958.
Al-Syahrastani, Milal wa al-Nihal, Cairo, 1968.
Syarafuddin al-Musawi, Abu Hurairah, Pakistan, 1959.
Al-Tabari, Tarikh, Bairut, 1968.
_______, Tafsir, Cairo, 1349H.
Al-Tahawi, Musykil al-Athar, Hyederabad, 1372H.
Al-Turmudhi, Sahih, Cairo, 1382H.
Al-Ya’qubi, Tarikh al-Ya’qubi, Bairut, 1379H.
Al-Zamakhsyari, al-Kasysyaf ‘an Haqa’iq wa Ghawamidh al-
Al-Tanzil, Cairo, tt.
(AB-Perlak1/Berbagai-Sumber-Lain/ABNS)
Posting Komentar